Mimo pożogi wojennej, w niektórych miejscach w Warszawie przetrwały stare, zabytkowe winy - mówiąc fachowo: dźwigi osobowe. Dzięki bliskiej współpracy właścicieli i administratorów tych urządzeń z Urzędem Dozoru Technicznego udało się przywrócić je do ruchu.
Dźwigi osobowe przy ul. Słupeckiej 4 w Warszawie
Dźwigi zostały zamontowane w roku 1937. Wszystkie techniczne elementy, tzn. wciągarka, ogranicznik prędkości, rama kabinowa, zderzaki kabinowe i metalowa konstrukcja szybu wyprodukowane były przez polską firmę „Moc" S.A. fabryka maszyn i kotlarni.
 |
firma „Moc" S.A. fabryka maszyn i kotlarni; na zdjęciu - przedwojenny budynek producenta |
Dźwigi posiadały pięć przystanków. Poruszały się z prędkością 0,63m/s w szybie wykonanym z siatki zamocowanej do samonośnej konstrukcji. Kabina poruszała się po drewnianych prowadnicach, które uniemożliwiały przenoszenie drgań w czasie pracy dźwigu do mieszkań. Dzięki temu dźwigi te w czasie jazdy były bardzo ciche.
Kabiny te można uznać za prekursora współczesnych dźwigów panoramicznych, gdyż posiadały siedem okien, przez które można było obserwować klatkę schodową, a nawet widoki za umieszczonymi w niej oknami. Ściany wykonane były z drewna wykończonego fornirem. Zamontowane były na nich kryształowe lustra.
Dźwigi można było wezwać tylko na parter i pojechać na wybrane piętro. Na przystankach na pozostałych czterech piętrach nie było przycisków wezwań. Jeśli nawet kabina została na piętrze i ktoś do niej wsiadł, to mógł pojechać tylko na parter. Na dół schodziło się tylko po schodach.
Konstrukcja ogranicznika prędkości zastosowanego w tych urządzeniach była bardzo nowatorska - podobne rozwiązania techniczne są stosowane do dzisiaj. Już wtedy zastosowano ruchomą podłogę, która wykrywała obecność pasażera w kabinie.
Dźwigi działały do Powstania Warszawskiego. Od tamtego czasu nie były eksploatowane, co pozwoliło na zachowanie większości elementów dźwigowych. Zachowany został oryginalny szyb – siatka oraz drewniane prowadnice. Elementy techniczne (wciągarka, ogranicznik prędkości, luzownik, chwytacze, rama kabinowa, zamki drzwi szybowych) były zastałe. Zachowane zostały elementy wyposażenia i wykończenia kabin np. kaseta dyspozycji wraz z oryginalnymi napisami, drzwi kabinowe razem z kontaktami, przeszklenia kabin i lustra. Przetrwał nawet fornir na wewnętrznej i zewnętrznej stronie kabin.
W 2007 r. Spółdzielnia Budowlano – Mieszkaniowa Śródmieście II zwróciła się do UDT z prośbą o doradzenie, jakie urządzenia można zamontować w kamienicy. Po zapoznaniu się ze stanem technicznym starych dźwigów zaproponowano remont istniejących urządzeń.
Prace remontowe miały na celu z jednej strony odrestaurowanie i wykorzystanie oryginalnych elementów technicznych każdego z tych dźwigów (np. wciągarka, chwytacze, ogranicznik prędkości), a z drugiej dostosowanie ich do współczesnych wymogów bezpieczeństwa. W tym celu wymieniono np. liny nośne i liny ogranicznika prędkości, oraz rygle drzwi przystankowych, zamontowano krzywki ruchome i kontakty drzwi szybowych, zainstalowano oświetlenie awaryjne w kabinach i system łączności ze służbami ratunkowymi. Zamontowano także elektroniczny system uniemożliwiający ruszenie przeciążonej kabiny. Wymieniono instalację elektryczną w szybie.
W trosce o wygodę użytkowników zainstalowano system umożliwiający wezwanie kabiny na każdy przystanek oraz zamontowano falownik, który umożliwia płynne ruszanie i hamowanie dźwigu.
Z pietyzmem odrestaurowywano elementy wystroju wnętrza kabiny. Renowacji poddano wszystkie zachowane oryginalne elementy wyposażenia, zarówno metalowe jak i drewniane oraz szklane. Odnowiono kasetę dyspozycji zachowując w niej przedwojenne napisy. Umieszczona w kabinie instrukcja obsługi dźwigu pochodzi także z okresu międzywojennego. Aby zastąpić brakujące części wykonano ich repliki według istniejących wzorów. W ten sposób wykonano nowe progi kabinowe i kasety wezwań na piętrach. Według wzoru wykonano także tabliczki producenta, zachowując kształt i wzornictwo liter, które umieszczone zostały na obudowach rygli drzwi przystankowych.
Zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć warszawskich starych wind.
Warszawa, ul. Słupecka 4
