Zgodnie z § 1 ust. 1 lit. e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu dozorowi technicznemu podlegają zbiorniki przenośne, między innymi takie jak:

• zbiorniki (butle) będące wyposażeniem aparatów oddechowych,
• zbiorniki (butle) będące wyposażeniem aparatów do nurkowania,
• zbiorniki wchodzących w skład gaśnic przenośnych i przewoźnych:
  • na czynnik gaśniczy,
  • butle na gaz pędny, 
• inne zbiorniki stanowiące wyposażenie urządzeń specjalnych, lub będące urządzeniem specjalnym,które nie są przedmiotami lub naczyniami ciśnieniowymi w rozumieniu umowy ADR.

Powyższe zbiorniki przenośne w fazie ich wytwarzania objęte są dyrektywą 2014/68/UE dotyczącą urządzeń ciśnieniowych, wdrożoną do polskiego prawa rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych. Natomiast badania eksploatacyjne tych zbiorników, wytworzonych zgodnie z dyrektywą i oznakowanych CE, przeprowadza UDT jako organ dozoru technicznego na mocy ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym.

Eksploatacja powyższych zbiorników uregulowana została w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 roku w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego dla niektórych urządzeń ciśnieniowych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2022 r. poz. 68). Zgodnie z przedmiotowym rozporządzeniem, użyte określenia dotyczące zbiorników przenośnych oznaczają:

• butla na gaz pędny - zbiornik ciśnieniowy służący do zasilania zbiornika na czynnik gaśniczy;
• gaśnica przenośna - gaśnicę o masie nieprzekraczającej 20 kg w stanie gotowym do użycia;
• gaśnica przewoźna - gaśnicę o masie przekraczającej 20 kg w stanie gotowym do użycia;
• zbiornik gaśnicy na czynnik gaśniczy - zbiornik ciśnieniowy zawierający czynnik gaśniczy pod stałym ciśnieniem gazu pędnego albo pod ciśnieniem wynikającym z prężności par czynnika gaśniczego lub zbiornik ciśnieniowy z czynnikiem gaśniczym zasilany gazem pędnym z butli na gaz pędny;
• zbiornik urządzenia specjalnego - zbiornik przenośny inny niż zbiornik gaśnicy na czynnik gaśniczy lub butla aparatu oddechowego, lub butla aparatu do nurkowania, który nie jest naczyniem ciśnieniowym lub innym urządzeniem w rozumieniu przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych;

Formy dozoru technicznego i terminy badań okresowych powyższych zbiorników przenośnych:

1. Zbiorniki (butle) będące wyposażeniem aparatów oddechowych i aparatów do nurkowania.

2. Zbiorniki gaśnic.

Jeżeli urządzenie techniczne jest objęte formą dozoru technicznego pełnego potrzebujesz decyzji zezwalającej na eksploatację.

Badania odbiorcze

Urządzenia techniczne objęte formą dozoru technicznego pełnego mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na eksploatację wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego – art. 14 ust. 1 ustawy o dozorze technicznym.

W toku eksploatacji urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym pełnym organ właściwej jednostki dozoru technicznego:

• przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy – badanie odbiorcze,
• wykonuje okresowe i doraźne badania techniczne,
• sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.

Decyzji zezwalającej na eksploatację nie wydaje się w przypadku urządzeń technicznych objętych uproszczoną formą dozoru.

W celu uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację przedmiotowe zbiorniki powinny być zgłoszone we właściwym terenowo Oddziale UDT (wniosek o objęcie dozorem technicznym) wraz z dokumentacją, o której mowa w § 11 ust. 2 (z zastrzeżeniem ust. 4) rozporządzenia MRiT z dn. 17 grudnia 2021 r., na którą składają się:

• dokumenty określone w przepisach dotyczących oznakowania CE dostarczane przez wytwarzającego zgłaszane urządzenie lub wytwarzającego zespół, w skład którego wchodzi urządzenie w przypadku montażu prowadzonego z końcową oceną zgodności;
• Instrukcję eksploatacji dla każdego zgłaszanego urządzenia ciśnieniowego.

Zawartość instrukcji eksploatacji powinna być zgodna z § 13 ust. 1 rozporządzeniem MRiT z dn. 17 grudnia 2021 r.

UDT nie przeprowadza badań i sprawdzeń, które zostały już wykonane u wytwórcy w ramach kompleksowej oceny zgodności ww. zbiornika posiadającego oznakowanie CE. Natomiast UDT wykonuje niezbędne czynności wynikające z art. 14 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym. W związku z tym został określony zakres badań odbiorczych dla ww. zbiorników, które zgodnie w wymaganiami dyrektywy 2014/68/UE mogą być:

1. wprowadzane do obrotu w zespole urządzeń ciśnieniowych oznakowanym CE,
2. wprowadzane do obrotu oznakowane CE (jako pojedyncze urządzenie ciśnieniowe zdefiniowane w ww. dyrektywie 2014/68/UE– nie wchodzące w skład zespołu urządzeń ciśnieniowych oznakowanego CE).
3. Czynności przeprowadzane przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację zbiorników aparatów oddechowych, aparatów do nurkowania, zbiorników gaśnic na dwutlenek węgla oraz zbiorników urządzeń specjalnych – wprowadzanych do obrotu w zespole urządzeń ciśnieniowych oznakowanym CE, obejmują :
   1. sprawdzenie kompletności i prawidłowości dokumentacji - sprawdzenie przedłożonej dokumentacji zespołu urządzeń ciśnieniowych (deklarację zgodności dotyczącą zespołu urządzeń ciśnieniowych w rozumieniu dyrektywy 2014/68/UE oraz instrukcję jego eksploatacji w języku polskim),
   2. identyfikację zbiornika,
   3. sprawdzenie oznakowania i stanu technicznego zbiornika i jego wyposażenia,
   4. badanie odbiorcze obejmujące sprawdzenie zgodności wyposażenia zbiornika z dokumentacją.
4. Czynności przeprowadzane przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację zbiorników przeznaczonych do aparatów oddechowych, aparatów do nurkowania, zbiorników gaśnic na dwutlenek węgla oraz zbiorników stanowiących wyposażenie urządzeń specjalnych – wprowadzonych do obrotu, oznakowanych CE (jako pojedyncze urządzenie ciśnieniowe zdefiniowane w dyrektywie 2014/68/UE – nie wchodzące w skład zespołu urządzeń ciśnieniowych oznakowanego CE) obejmuje następujące czynności:
   1. sprawdzenie kompletności i prawidłowości dokumentacji - sprawdzenie przedłożonej dokumentacji (instrukcji eksploatacji i deklaracji zgodności, jeżeli eksploatujący ją posiada),
   2. identyfikację zbiornika,
   3. sprawdzenie oznakowania zbiornika, stanu technicznego zbiornika i jego wyposażenia,
   4. przeprowadzenie badania odbiorczego (zbiornik z prawidłowo zamontowanym zaworem odcinającym – może być nienapełniony) w następującym zakresie:

• sprawdzenie zgodności wyposażenia zbiornika z dokumentacją.,
• ocena połączenia zbiornika z osprzętem z uwzględnieniem instrukcji eksploatacyjnej.

3. Czynności końcowe:
   1. Po przeprowadzeniu badań odbiorczych z wynikiem pozytywnym inspektor:

• oznacza zbiornik przenośny informacją o dacie następnego badania okresowego, wskazując rok i miesiąc. Oznaczenie nanosi się poprzez naklejenie na zbiornik naklejki informującej o dacie następnego badania okresowego (wzór naklejki w załączeniu) - termin następnego badania zbiornika jest wyznaczany licząc od daty jego wyprodukowania,
• sporządza protokół z wykonanych czynności,
• wydaje decyzję zezwalającą na eksploatację zbiornika zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o dozorze technicznym. 
  1. Po przeprowadzeniu badań odbiorczych z wynikiem negatywnym inspektor sporządza protokół z wykonanych czynności i wydaje decyzję o odmowie wydania decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia.
  2. W przypadku zgłoszenia do badań odbiorczych zbiornika, dla którego upłynął już termin przewidzianego badania okresowego (termin ten jest liczony od daty jego wyprodukowania), badania odbiorcze uzupełniane są o sprawdzenia wykonywane w ramach badań okresowych. Po badaniu zbiornika przenośnego z wynikiem pozytywnym nanosi się na nim oznaczenie w sposób taki sam jak po pozytywnym badaniu okresowym (patrz - opisane poniżej „Badania okresowe").

Badania okresowe i doraźne eksploatacyjne

Butle w aparatach oddechowych, aparatów do nurkowania i zbiorniki gaśnic oraz zbiorniki przenośne w urządzeniach specjalnych lub będące urządzeniem specjalnym, oznakowane CE objęte formą dozoru technicznego pełnego, w toku eksploatacji podlegają badaniom okresowym wykonywanym w terminach określonych powyżej.

Mając na uwadze powyższe, badaniom okresowym podlegają zbiorniki przenośne oznaczone cechą inspektora polskiego organu dozoru technicznego lub oznakowane CE z naniesioną naklejką informującą o dacie następnego badania okresowego.

Badania okresowe przeprowadzane są przez inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego na wniosek eksploatującego lub działającego w jego imieniu przedstawiciela. Do wniosku dołącza się dwa egzemplarze wykazu zbiorników przenośnych podlegających badaniu według wzoru uzgodnionego z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.

Eksploatujący lub działający w jego imieniu przedstawiciel przygotowuje zbiorniki przenośne do badań technicznych po uzgodnieniu z organem właściwej jednostki dozoru technicznego sposobu ich przygotowania.

Badania okresowe i doraźne eksploatacyjne są przeprowadzane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego z uwzględnieniem wiedzy technicznej podanej w odpowiednich Polskich Normach oraz specyfikacji technicznych, a także z uwzględnieniem wymagań instrukcji eksploatacji.

Podczas badania stosowane są następujące normy:

• PN-EN 1968 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania stalowych butli do gazów bez szwu",
• PN-EN 1802 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania butli do gazów bez szwu ze stopu aluminium,
• PN-EN 1803 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania butli spawanych do gazów ze stali węglowej",
• PN-EN - ISO 11623 :2016-04 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania butli do gazów wykonanych z kompozytów".

Po badaniu zbiornika przenośnego z wynikiem pozytywnym inspektor:

• sporządza protokół z wykonanych czynności,
• wydaje decyzję zezwalającą na eksploatację zbiornika zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o dozorze technicznym
• oznacza zbiornik przenośny informacją o dacie następnego badania okresowego, wskazując rok i miesiąc.

Na zbiornikach przenośnych, o ile ich konstrukcja pozwala, w szczególności butlach aparatów oddechowych, butlach aparatów do nurkowania oraz zbiornikach gaśnic na dwutlenek węgla nanosi się trwałe oznaczenia wg. wzoru:

[O rr/mm RR]

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

1) O – cecha inspektora,
2) rr/mm – data badania [rok (dwie ostatnie cyfry), miesiąc (dwie cyfry), oddzielone ukośną kreską „/"],
3) RR – data następnego badania [dwie ostatnie cyfry roku].

Przy nanoszeniu oznaczenia zachowuje się odstęp pomiędzy „rr/mm" i „RR" co najmniej 12 mm, który zapewni umieszczenie cechy inspektora w kolejnym badaniu.

W przypadkach, które uzasadniają techniczne trudności nanoszenia oznakowania (np. ograniczone miejsce do naniesienia oznakowania) „O rr/mm RR” określonego powyżej, może być stosowane alternatywne znakowanie, które nanosi się w sposób następujący:

O rr /mm
   RR

gdzie ostatnie dwie cyfry roku następnego badania RR są naniesione dokładnie pod ostatnimi dwiema cyframi roku badania rr.

Oznaczenia powinny być trwale naniesione (np. za pomocą wytłaczania, grawerowania lub wytrawiania). W przypadku zbiorników kompozytowych oznaczenia, o których mowa nanosi się zgodnie z instrukcją eksploatacji, o ile sposób naniesienia został w niej określony, lub na trwałej tabliczce, która jest naklejona na zbiornik przenośny i zabezpieczona przed zniszczeniem.

Naklejka informująca o dacie następnego badania okresowego.