Gwarantem niezawodnego funkcjonowania instalacji procesowej są systemy zabezpieczające. Zawierają one w sobie: zarówno elementy (zawory nadmiarowe, dodatkowe kanały, elementy ostrzegania itp.), jak i całe urządzenia zabezpieczające, a także sygnalizację stanu i alarmową oraz instrukcje i procedury postępowania. Elementy i całe rozwiązania systemów zabezpieczających są wbudowane w proces technologiczny lub w systemy automatyki, mogą też działać równolegle, współpracując z tymi systemami i stanowiąc zabezpieczenia na różnych poziomach.
Najwyższym poziomem automatyki zabezpieczającej jest Przyrządowy System Bezpieczeństwa SIS (Safety Instrumented System) realizujący Przyrządowe Funkcje Bezpieczeństwa SIF (Safety Instrumented Function) o określonym Poziomie Nienaruszalności Bezpieczeństwa SIL (Safety Integrity Level).
SIS to specjalnie zaprojektowane rozwiązania, niezależne od automatyki sterującej procesem, scalające przyrządy i oprogramowanie. Funkcjonują one przez cały czas w trybie bezpośredniej łączności z procesem wytwórczym (przetwórczym), a ich zadaniem jest podejmowanie błyskawicznych działań, w celu usunięcia skutków wykrytych przez siebie niebezpiecznych zdarzeń zachodzących w procesie.
W praktyce pomiędzy awariami w procesie upływają tygodnie, miesiące czy nawet lata, zaś w ciągu tego czasu musimy mieć pewność, że system SIS jest sprawny i gotowy do skutecznego działania. Uzyskuje się to poprzez właściwy wybór urządzeń SIS odpowiedni dla danego procesu, zainstalowanie ich zgodnie z zasadami wiedzy inżynierskiej, utrzymywanie według skutecznych metod utrzymania ruchu i regularnym testom.
Automatyka zabezpieczająca wymaga ciągłego doskonalenia swoich możliwości, poprawiania algorytmów diagnostyki, stałej konserwacji i regularnego testowania. Powinna się również cechować zdolność do wykonywania zadań na życzenie, na przykład skutecznego zadziałania przy symulowanej awarii.
Stosowanie systemów zabezpieczeń o określonych poziomach SIL ma na celu zapewnienie akceptowalnego poziomu ryzyka związanego z eksploatacją urządzeń technicznych.
Istnieją cztery poziomy nienaruszalności bezpieczeństwa SIL: poziom 4 jest najwyższym poziomem nienaruszalności bezpieczeństwa, poziom 1 najniższym. Im wyższy poziom, tym większe prawdopodobieństwo, że funkcje bezpieczeństwa będą działały poprawnie.
Eksperci Urzędu Dozoru Technicznego przeprowadzają analizy SIL poprzez przypisanie wymagań niezawodnościowych do systemów zabezpieczeń opartych na systemach elektronicznych oraz programowalnych elektronicznych.
W przypadku systemów zabezpieczeń opartych na technologiach innych niż elektroniczne oraz programowalne elektroniczne celem analiz niezawodnościowych jest określenie prawdopodobieństwa wypełnienia funkcji bezpieczeństwa. Dzięki tym analizom uzyskiwane są parametry niezawodnościowe osprzętu zabezpieczającego, takiego jak, np. zawory bezpieczeństwa.
DOKUMENTY:
- Normy serii PN-EN 61511 - Bezpieczeństwo funkcjonalne - Przyrządowe systemy bezpieczeństwa do sektora przemysłu procesowego
- Norma PN-EN 62061 - Bezpieczeństwo maszyn - Bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych, elektronicznych i elektronicznych programowalnych systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem.
